အယ္လ္နီညိဳအပူဒဏ္ေၾကာင့္ အသက္အႏၲရာယ္သတိထားပါ

ဓာတ္ပုံ-စုိင္းေဇာ္

ယခုႏွစ္သည္ ရာသီဥတု အလြန္ျပင္းထန္ဆိုးရြားၿပီး အပူခ်ိန္လြန္ကဲမည့္ႏွစ္ဟု မိုးေလဝသ ပညာရွင္မ်ားက သံုးသပ္ထားသည္။ လက္ရွိတြင္လည္း အပူလြန္ကဲ သည့္ဒဏ္ကို စတင္ခံစားေနရၿပီျဖစ္သည္။ နံနက္ ၁၁ နာရီခန္႔ က်ဲက်ဲေတာက္ပူေနသည့္ ေနေရာင္ေအာက္တြင္ အကာအကြယ္မပါဘဲသြားမိ႐ံုျဖင့္ အပူဒဏ္ျပင္းထန္စြာ ခံစားေနရၿပီျဖစ္သည္။ ယခုႏွစ္အပူခ်ိန္သည္ ရာစုႏွစ္အတြင္း အျပင္းထန္ဆံုး အပူျဖစ္မည္ဟု ခန္႔မွန္းထားၾကသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ အပူလြန္ကဲ၍ ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္သည့္ ေရာဂါမ်ားကို အထူးဂ႐ုစိုက္ရန္လိုအပ္ၿပီး အသက္အႏၲရာယ္မျဖစ္ေအာင္ အေနအထိုင္သတိျပဳဆင္ျခင္ရန္လိုအပ္လွသည္။အပူခ်ိန္လြန္ကဲျခင္းေၾကာင့္ အသက္အႏၲရာယ္ထိခိုက္ႏုိင္သည့္ ဆုိးရြာေသာျပႆနာမွာ အပူလွ်ပ္ျခင္း (HeatStroke) ျဖစ္သည္။

လူ႔ခႏၶာကိုယ္တြင္ အပူကို ထိန္းညႇိေပးသည့္ စနစ္တစ္ခုရွိသည္။ ကိုယ္တြင္းအပူခ်ိန္ သည္ ၄၀ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ထက္မ်ားလွ်င္ ခႏၶာကိုယ္အပူထိန္းသည့္ေနရာမွာ စတင္ ပ်က္စီးသည္။ အပူႏွင့္ပတ္သက္လွ်င္ အဆိုးဆံုးအဆင့္ျဖစ္ၿပီး ေသဆံုးမႈအလြန္မ်ားသည္။ အပူလွ်ပ္ျခင္းလကၡဏာအျဖစ္ အေရျပားသည္ မီးက်ီးခဲသကဲ့သို႔ ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႕ၿပီး ရဲေန သည္ကိုျမင္လွ်င္ သတိထားဖို႔လိုသည္။

‘‘အေရျပားက ေခြၽးမထြက္ေတာ့ဘူး။ ေခါင္းမူး၊ ေခါင္းကိုက္ ပ်ိဳ႕အန္တာနဲ႔အတူ စိတ္အာ႐ံုေတြ ပ်က္ျပားလာတယ္။ စိတ္ကို စုစည္းမရေတာ့ဘူး။ အျမင္ေတြ ေဝဝါးၿပီး ကေယာင္ကတမ္းေတြျဖစ္လာတယ္။ သတိလစ္တာ၊ တက္တာေတြ ဆက္ျဖစ္လာမယ္။ ေနာက္ဆံုးအ ဆင့္ အသက္ေသဆံုးတာအထိ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ဒီလိုျဖစ္ရင္ ေရခဲေရသံုးၿပီး တစ္ကိုယ္လံုးကိုေရဖတ္တိုက္ေပးပါ။ ေရကိုတတ္ႏုိင္သမွ် မ်ားမ်ားဝင္ေအာင္ တိုက္ပါ။ လိုအပ္ရင္ ဒရစ္လိုင္း တင္ရမယ္။ ေဆး႐ံုအျမန္ဆံုးေရာက္ေအာင္ပို႔ရမယ္’’ဟု အေထြေထြေရာဂါကုဆရာဝန္ ေဒါက္တာေအးမင္းထူးက ေျပာသည္။

အပူလြန္ကဲမႈေၾကာင့္ က်န္း မာေရးျပႆနာႀကံဳရသည့္လူနာ ကို ေအးျမ၍ အရိပ္ရသည့္ေနရာ သို႔ ေရႊ႕ပါ။ သတိလစ္ေနသည့္ လူနာျဖစ္ပါက ေဘးေစာင္းအေန အထားတြင္ လွဲေနေစၿပီး မလို အပ္သည့္ အဝတ္အစားမ်ားမွ ခြၽတ္ေပးရန္လိုသည္။ ယပ္ (သို႔ မဟုတ္) ပန္ကာျဖင့္ ေလေအး ေပးျခင္းျပဳလုပ္ေပးရမည္။ ခႏၶာ ကိုယ္တစ္ခုလံုးကို ေအးျမေသာ ေရျဖင့္ ေရဖတ္တိုက္ေပးၿပီး ခ်ိဳင္း၊ကုပ္၊ ေပါင္ၿခံ စေသာေနရာတြင္ ေရခဲအိတ္တင္ေပးႏုိင္သည္။

အပူလွ်ပ္သည့္လူနာမ်ား တြင္ အပူခ်ိန္ကို ၃၈ ဒီဂရီမွ ၃၉ ဒီဂရီအထိေရာက္ေအာင္ ၁၅ မိနစ္အ တြင္း အျမန္ဆံုးခ်ႏုိင္ရန္ လိုအပ္ သည္။ သို႔မွသာ အသက္အႏၲ ရာယ္ဆံုး႐ႈံးျခင္းမွ ကာကြယ္ႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။ အပူက်ေစရန္ အဖ်ားက်ေဆး၊ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ ေဆးလံုးဝမသံုးသင့္ပါ။ ေရဓာတ္ ခန္းေျခာက္ျခင္းျဖစ္ ေသာေၾကာင့္ ေရဓာတ္ကိုသာ အဓိကျဖည့္တင္းရမည္ျဖစ္သည္။

သတိရေနသည့္လူနာအား ေရ (သုိ႔မဟုတ္) ဓာတ္ဆားရည္ ကိုျဖစ္သည့္နည္းႏွင့္ ဝင္ေအာင္ တုိက္ရမည္။ သတိလစ္သူ၊ အပူ ခ်ိန္အလြန္ျပင္းထန္သည့္ လူနာ ျဖစ္လွ်င္ လူနာတင္ယာဥ္ေခၚၿပီး နီးစပ္ရာေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းသို႔ အ ျမန္ဆံုးပို႔ေဆာင္ရန္လိုသည္။

အပူခ်ိန္လြန္ကဲလာခ်ိန္တြင္ ေသြးတိုး၊ ႏွလံုး၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါအခံ ရွိသူမ်ားအေနျဖင့္ အစားအ ေသာက္၊ ေနထိုင္မႈပံုစံမွန္ကန္ရန္ လိုအပ္သည္။ မိမိ၏ ေရာဂါအခံ ႏွင့္ အပူလွ်ပ္ျခင္းပါတြဲျဖစ္လွ်င္ အသက္အႏၲရာယ္ပိုမ်ားႏုိင္ေသာ ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ အပူခ်ိန္ျပင္း ထန္သည့္အခ်ိန္ ေနပူထဲသြားလွ်င္ ေသြးတုိးသမားမ်ားအေနျဖင့္ ေသြးဖိအားမတက္ေအာင္ မိမိ ေသာက္ေနရသည့္ေဆးမ်ားကို ဂ႐ုတစိုက္ႏွင့္ ေသခ်ာေသာက္ရန္ လိုသည္။

ေသြးတိုး၊ ႏွလံုး၊ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါအခံရွိသူမ်ားအေနျဖင့္ အခ်ိဳ၊ အငန္၊ ဆီပမာဏ ေလွ်ာ့ စားရန္လိုသည္။ ေဆးဝါးကုသမႈ မ်ား ေသခ်ာခံယူရမည္။ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားအားကစားလုပ္ရာ တြင္ အရိပ္ရသည့္ နံနက္ေစာေစာ ပိုင္း၌သာ လုပ္သင့္သည္။ ေနပူထဲတြင္ အားကစားျပင္းျပင္းထန္ ထန္လုပ္ျခင္းအား ေရွာင္ၾကဥ္ရ မည္။ အထူးသျဖင့္ ေနပူက်ဲက်ဲတြင္ အလုပ္လုပ္ရသည့္ အလုပ္ သမား၊ ေတာင္သူဦးႀကီးမ်ား ႏွလံုး၊ ေသြးတုိး၊ ဆီးခ်ိဳ စသည့္ ေရာဂါအခံတစ္ခုခုရွိေနပါက မိမိ က်န္းမာေရးကို အထူးဂ႐ုျပဳရန္ လိုအပ္သည္။

အယ္လ္နီညိဳႏွစ္မ်ားမွာ အပူလြန္ကဲမႈႏွင့္အတူ ရာသီဥတုအ ေျပာင္းအလဲ ျမန္ဆန္လြန္းသျဖင့္ မုိးႀကီးေရလႊမ္းျခင္းျဖစ္ႏုိင္သကဲ့သုိ႔ မိုးေခါင္ေရရွားျခင္းလည္း ျဖစ္ႏုိင္သည္။ ေရႀကီးျခင္းႏွင့္အတူျခင္၊ ယင္ စသည့္အင္းဆက္ပိုးမႊား မ်ားမွ ကူးစက္ႏုိင္သည့္ ေရာဂါမ်ားျဖစ္ပြားႏိုင္သည္။ အထူးသျဖင့္ ျခင္မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္သည့္ ငွက္ ဖ်ား၊ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး၊ ဆင္ တုပ္ေကြးေရာဂါမ်ား သတိျပဳရန္ လိုသည္။ ထပ္သတိျပဳရန္လိုအပ္ သည္မွာ ယခုေနာက္ပိုင္းေခတ္ စားလာသည့္ ဇီကာဗိုင္းရပ္စ္ျဖစ္ သည္။ ဇီကာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ႏွင့္ ေမြးကင္းစ ကေလးမ်ားကို ထိခိုက္ႏုိင္သည္။

ေရႀကီးၿပီးသည့္အခါတုိင္း ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာ၊ ကာလဝမ္း ေရာဂါမ်ား အျဖစ္မ်ားသည္။ အ စားအေသာက္မ်ားမွတစ္ဆင့္ ကူးစက္တတ္သည့္ အသည္း ေရာင္ေအ ဗိုင္းရပ္စ္ကိုလည္း ဂ႐ုစိုက္သင့္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အယ္လ္နီညိဳရာသီႏွင့္အတူ လိုက္ပါလာမည့္ က်န္းမာေရးျပႆနာ မ်ားကို သတိထားရန္လိုအပ္ၿပီး လတ္တေလာ ဒုကၡအေပးႏုိင္ဆံုး ျဖစ္သည့္ အပူခ်ိန္လြန္ကဲမႈျပႆ နာကို အထူးသတိရွိသင့္္သည္။

အပူခ်ိန္လြန္ကဲသည့္ ျပႆ နာကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းအ ေနျဖင့္ ေလေအးေပးစက္တပ္ ထားသည့္ အခန္းတြင္ေနပါ။ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ အေရာင္ရင့္ သည့္ အဝတ္အစားမ်ားထက္ ေဖ်ာ့သည့္အေရာင္မ်ိဳး ေရြးခ်ယ္ဝတ္သင့္သည္။ ေပါ့ပါးေခ်ာင္ခ်ိ သည့္ ခ်ည္ထည္အဝတ္မ်ိဳးဝတ္ ပါ။

ႏွလံုးေရာဂါ၊ အတက္ေရာဂါရွိသူမ်ားအေနျဖင့္ အျပင္မထြက္ သင့္ေပ။ အျပင္ထြက္လွ်င္ အ ေဆာင္း၊ အကာ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးယူ သြားသင့္သည္။ ခရမ္းလြန္ေရာင္ ျခည္ဒဏ္ကာကြယ္ရန္ SPF ၃၀ အထက္ ေနေလာင္ကာလိမ္းေဆး တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးလိမ္းပါ။ အသက္ (၃) ႏွစ္ေအာက္ကေလးငယ္မ်ားကို ကားထဲ၌ အလံုပိတ္မထားခဲ့သင့္ေပ။ အလံုပိတ္ထားသည့္ကားထဲ တြင္ ၁၅ မိနစ္ခန္႔ေန႐ံုျဖင့္ ကား တြင္းအပူခိ်န္သည္ ၂၇ ဒီဂရီမွ ၄၉ ဒီဂရီအထိ တက္လာႏုိင္ေသာ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဓာတ္ဆားႏွင့္ ေရကို ႀကိဳတင္ေဆာင္ထားရန္ လိုအပ္သည္ဟု ေဒါက္တာေအး မင္းထူးက အႀကံျပဳသည္။

အယ္လ္နီညိဳႏွင့္အတူပါ လာသည့္ အပူဒဏ္က ကေလး ငယ္မ်ား၊ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ား အတြက္ အထူးသတိထားရမည္ျဖစ္ၿပီး ပူျပင္းလြန္းသည့္အခ်ိန္မွာ ေပါ့ဆ၍မရသည့္ အေနအထား ျဖစ္ေနသည္။ ဤရာသီသည္ လူမ်ားကို အခ်ိန္မေရြးဒုကၡေပးႏုိင္ ေၾကာင့္ သြားလာ၊ ေနထိုင္၊ စားေသာက္မႈမ်ားအားလံုးကို ဂ႐ု တစိုက္ရွိေနရမည္ ျဖစ္သည္။